SES kartları TV kartı ...

[SLAYER]

Ses Kartları
Üretilen ilk bilgisayarlarda hedeflenen gaye istenilen bilgiye ulaşmaktı. Bilgisayarın vereceği ufak tefek sesli ikazlar için küçük bir hoparlör yeterliydi. Zamanla bilgisayarın yapabileceği kabiliyetler keşfedildikçe ortaya müzik çalabileceği, oyun oynanabileceği çıktı. Fakat mevcut hoparlör ile kaliteli ses almak mümkün değildi. Böylece ortaya daha kaliteli ses almaya yarayan ses kartları çıktı.

Ses kartlarının kullanılmasındaki amaç sesleri kaydetmek ve daha sonra çalmaktır. Ses kartları ile birlikte video &?? grafik uygulamalarının gelişmesi ile multimedya ortaya çıktı ve bir bilgisayar için vazgeçilmez bir kavram halini aldı.

Ses kartları sesi kullanmak için analog biçimdeki sesi dijital biçime çevirir. Bu işlem için bir ADC (Analog to Digital Convertor &??Analog Dijital Çevirici) kullanılır. Bu işlem yapılırken örnekleme (sapling) metodu kullanılır.

Örnekleme hızı ses örneğinin kalitesini belirler. Bu değer bir ses örneğinde saniyede kaç analog değerin sayısallaştırıldığını gösterir. Bir saniye içerisinde kaç tane örneğe ihtiyacımız olduğu Nyquist teorisiyle bulunur. Bunun için &??N=2 x sinyal bant genişliği&?? formülü kullanılır.

Bir örnek çalındığında üretilen en yüksek frekans kullanılan örnekleme frekansının yarısıdır. Meselâ 12 KHz&??e kadar sesleri üretebilmek için kullanılması gereken en düşük frekans 24 KHz&??dir. Verilen bir örneğin kalitesini belirleyen bir başka faktör de örnekleme derinliğidir. Bu değer analog işaretin kodlanması için kodlayıcının kullandığı bit sayısını belirtir.

Bir örnek için gerekli veri miktarı örnekleme hızı ve derinliği arttıkça artar. Böylece bir dakikalık bir konuşmayı çalmak için gerçekçi bir örnekleme frekansı olan 11,025 KHz ve 8 bitle örneklersek 11025 x 60 byte yer tutar. Daha yüksek kaliteli ses almak için müzik CD&??lerinde olduğu gibi 16 bit ve 44 KHz. örnekleme kullanılır. Tabi bu durumda 4 dakikalık bir şarkının kapladığı alan 21 MB gibi bir alan kaplar. Ayrıca stereo özelliği de kullanılırsa bu alan iki katına yanı 42 MB a kadar çıkar. Günümüzde bu alanı daraltmak için MP3 gibi çeşitli sıkıştırma yöntemleri kullanılmaktadır.

Gelişen ses kartı teknolojisi ile günümüzde çok gerçekçi sesler almak mümkündür. Meselâ Creative Sound Blaster Live ses kartı ile mükemmel sesler alınabilmektedir. Bu ses kartı kullandığı özel hoparlörler aracılığıyla surround ses verebilmektedir.
Ses Kartının Yapısı

1. Dijital Sinyal İşlemcisi (DSP- Digital Signal Processor)
DSP sesleri üretilmesini sağlar. Ses kartına gelen dijital sinyalleri işler. DSP notaları hafızadan değişik hızlarda okuyarak sesin çıkmasını sağlar. İşlenenen sinyalleri bilgisayarın işlemcisine gönderiri. Bir ses kartının aynı anda çıkarabileceği ses sayısına "polyphony" denir. Polyphony değeri ses kartında bulunan DSP'in işlem gücüne bağlıdır.

2. Dijital-Analog Çevirici (DAC-Digital to Analog Converter)
Bilgisayardaki dijital ses verileri çıkış birimlerine aktarılırken ekran kartındaki dijitalanalog çevirici bu verileri analog sinyallere dönüştürüp ses kartının çıkışına gönderir.

3. Analog-Dijital Çevirici (ADC- Analog to Digital Converter)
Mikrofon veya diğer müzik aygıtlarından alınan analog ses sinyallerini dijital sinyallere dönüştürür.

4. ROM Bellek
Ses ile ilgili dijital verileri depolamak için kullanılan bellektir. DSP tarafından işlenen veriler bu belleğe gönderilir.

5. AUX_IN
Çeşitli kartlar(tv, radyo, mpeg) ile ses kart arasında bağlantı kurulduğu yerdir. Bu kartlardaki ses sinyallerinin ses kartına aktarılmasını sağlar.


Ses Kartının Çalışması

Bilgisayarın çevre birimlerinde girilen analog ses sinyalleri ses kartına aktarılır. Ses kartının analog dijital çeviricisi (ADC) tarafından analog ses sinyallerini dijital sinyallere dönüştürür. Dijital hale dönüştürülmüş ses sinyalleri DSP'ye aktarılır. Bu birim tarafından veriler işlenir. DSP verileri anakartın veri yoluna iletir. Bu dijital veriler mikroişlemci tarafından işlenir ve depolanması için depolama birimlerine aktarılır.

Bilgisayardaki ses verilerini dinlemek için dijital ses verileri depolama aygıtlarında okunur, mikroişlemciye aktarılır ve ses kartındaki DSP'ye iletilir. DSP veriyi çözer. Çözülmüş veri ses kartının dijital analog çeviricisi (DAC) tarafından analog ses sinyallerine dönüştürülür ve ses kartının çıkışına aktarılır.


MIDI (MSİCAL INSTRUMENT DİGİTAL NTERFACE ):

Her ses kartının vazgecilmez bır öğesi, ensturumanların kendi aralarında anlasabilmelerini bir standarttır. Bugun hemen her ses kartının joystick bağlantısından MIDI aygıtları bağlanabilmakte. MIDI ilk icat olduğunda müzisyenler ellerinde hangi MIDI ensturuman varsa onunla bir takım aranjmanlar yapıyordu, ancak iş başka synthesiser&??(ses sentezleyici) de dinlemeye gelince aynı sesler alınmıyordu. Çünkü her synth yapımcısı enstürümanlara gelişi güzel program numarası veriyordu, böylece orjinali piyono olarak kaydedilen bir ses, bir başka synth&??de söz gelimi klarnet olarak duyuluyordu. İşin uzmanları bunuda bir standarta bağlayıp bir ensturuman haritası çıkardılar ve isminide general MIDI olarak belirlediler. Ses kartının kalitesindeki önemli etkenlerden biri de işte bu genaral MIDI enstürümanlarını orjinaline denli yakın çalabildiği.


3 BOYUTLU SES ve 3D SES TEKNOLOJİLERİ:

Gerçek dünyada kulaklarımız her yönden (yukarıdan,arkadan,sağdan,soldan ) gelen sesleri algılıyor ve ve bunların konumlarını belirleyebiliyor. Ses kartı ve hoparlör teknolojisindeki gelişmeler de, bize filmlerde ve oyunlerda bu üç boyutlu ses algılamasını gerçeğe çok yakın bir şekilde yaşatmayı amaçlıyor. Dalayısı ile bilgisayarda da 2 yada daha çok adaet hoparlör ile yada kulaklık ile aynı etkiyi almak yani sesi 3 boyutlu duyabilmek mümkün olabilir. Bunların tümüne &??3D audio&??, yani üç boyutlu ses deniyor bazende &??surround sound&?? dendiği görülüyor. 3D sesidinleyicinin etrafında konumlandıran ses sistemleri için kullanabiliriz. Gerçek bir 3D ses sisteminde yukarıdan,aşağıdan ileriden gelen sesleri bu mesafe ayrımı ile hissedilir. Bu 3 boyutlu sesi ortaya koyabilmenin 3 farklı yöntemi vardır.


Sanal Çevreleme (Virtual surround):

Buna benzeyen diğer bir teknik de virtual surround, yani sanal çevrelemE . bu teknikte 3D sonradan eklenir.
PC&?? lerde kullanılan üç temel dolby surround en eskisi ve dört kanal sesi içeriyor. Dolby digital ve DTS ise altı kanal ses kullanabiliyor. Dolby Surround ses kayıtları yapılırken dört kanallı sesb bilgisi iki kanallı stereo sinyaline indirgenerek şifrelenir. Merkez kanal bilgileri sol sağ kanallar eşit ölçüde dağıtılır.parçalardan biri stereo sinyalinin sol kanalına, diğeri sağ kanalına eklenir.

Greçek Surround (Dolby Digital):

3D ses alabilmenin üçüncü ve ses kartları açısından önemlisi Positional 3D Audio olarak ortaya konulabilir. Burada birden fazla ses 3 boyutlu ortamda birbirinden farklı yerlerde konumlandırılmaya çalışılır, böylece 3D etkisi oluşur. Örneğin bir filmde görünürde olmasına karşın önce arkadan yaklaştığını duyabilmek, sesin giderek yaklaşması ve derken üzerimizden geçip giderken sesin kaynağı konumlandırabilmek şeklinde olur. Örneğin sinamalarda gördüğünüz Dolby Digital ses sisitemleride aslında birer positional 3D audio&??dur, sadece hoparlör sayısı çok daha fazla olduğundan dolayı çok fazla sayıdaki ayrı ses, ayrı ayrı konumlandırılabilir.

3 BOYUTLU SES API&??Leri :

burada apı tanımını şöyle açıklayabiliriz; 3D ses API&?? si aslında sadece 3D sesi bize iletmek isteyen programcının kullandığı ve sesin 3 boyutlu uzayda hangi konumdan ve hangi şiddetle geleceğini ses kartına söylemesine yarayan komutlar topluluğudur. Dolayısıyla bir ses kartının bırden fazla API için yazılmış olabileceğini unutmamalıdır.


Directsound3D:

Microsoft&??un geliştirdiğidirect sound 3D aslında DirectX &??in bir parçasıdır. Bu nedenle direectx desteklı her yenı pcı ses kartı tarafından rıhatlıkla kullanılıyor,bu yaygınlık sayesındse en sık karsımıza çıkan 3d ses API si oyun programcılarının da kolayına geldiği için çoğu yeni oyunda kullanabiliyor.

A3D:

Modern ses kartlarında en sık rastlanan 3D API sı olan AD ana işlemciye fazla yüklenmemesi ile dikkat çekiyor. donanımdan 3D ses hızlandırılması olayının atası sayılabilecek A3D, aslında direct sound3D komutlarını ve kendi algoritmaları ile kullanıyor.

Q3D:

Qsound firmasının bir ürünü olan Q3D henüz pek yaygın olarak kullanılmıyor. bu tekniğin amacı diğerlerinde olduğu gibi sadece 2 hoparlör aracılğı ile3D ses ortamı yaratmak.
Sensaura: yamaha firmasının kullandığı bu teknolojıyı temelde diğer API ler ile büyük farklılıklar taşımıyor. bir metreden yakın mesafelerde de iyi sonuçlar vermek için tasarlanan macroFX ile, yakınlaşan objelerin dinleyiciye yaklaştıkca farklı seslerde verebilmesini sağlayan ZoomFX özellikleri sensaura'nın öne çıkan yeni teknolojileri.

SES ÖRNEKLEMESİ

Ses kartları ses örneklemesi KHZ birimiyle ölçülür. ses kartlarında standart üç değişik örnekleme bulunur.
11.25 KHZ (Telefon Kalitesi)
22.50 KHZ (Radyo kalitesi)
41.10 KHZ (cd kalitesi )
KULLANILAN SES SAYISI
Ses kartları bir birinden farklı pek çok enstürüman sesi çıkartabilir.
-FM sentezi: Ses kartları enstürüman sesleri taklit ederek oluşur.
-Wavetable: Enstürüman sesleri dalga tablolarıyla ses kartı üzerine kayıtlıdır.
-DSP (Digital Signal Processor): ses kayıtlarında ses'teki gürültü ile parzitleri filtrelem ve sıkıştırma gerçekleştirir.
-MIDI (musıcal ınstrument digital interface):

Her ses kartında bulunan standart bir öğe olarak, enstürümanların kendi aralarında anlaşabilmelerini sağlayan bir standarttır.




Tv kartları çalışma prensibi
TV tuner görüntü kaynağından gelen sinyalleri alır. Bu sinyalleri dijital sinyallere dönüştürüp tv kartının chipsetine aktarır. Gelen sinyallerin biçimi ve içeriği tv yayının görüntü standardına göre değişir. Görüntü kaynağı görüntü karesi için bir yatay birde dikey veri bilgisi yollar.
Chipset
Bu chipset TV kartının temelini oluşturur. TV kartının işlem yapma kapasitesi bu chipsete bağlıdır. Chipset kanal ayarlama, değiştirme, ses efekleri, aynı anda birden fazla kanal seyretme, çoklu ortam desteklemesi, görüntü yakalama işlemleri yapma özelliğine sahiptir.

TV Tuner
Anten veya kablo TV gibi bir alıcıdan gelen sinyallerini alıp, görüntünün net biçimde gösterilmesini sağlayan sinyal işlemcisidir. Kaliteli bir Tuner TV kartının görüntü kalitesini
yükseltir.

Sinyal ve Veri Akısını Gösteren Ledler

Sadece Digital-TV kartlarında bulunur. Bu özellik sayesinde karta herhangi bir frekans girildiğinde yeşil led yanar veri akışı olduğunda kırmızı led devreye girip yanıp sönerek veri akışını gösterir.

TV Kartlarının Özellikleri

Görüntü Yakalama (Capture): Hareketli tv görüntülenin resim dosyası olarak kaydedilmesine görüntü yakalama denir. Günümüzde tv kartları yazılım desteğiyle bu işlemleri yapmaktadır. Görüntü yakalama çözünürlük değerinin fazla olması resim kalitesini artırır.

MPEG Desteği: MPEG (Moving Pictures Experts Group, Hareketli Görüntü Uzmanları Birliği) tarafından geliştirilen ve çoklu-iletişim görüntü kodlama standartıdır. Geliştirilen yeni bir standart önceki standartlara göre daha yüksek sıkıştırma ve görüntüleme sunar.

FM: Radyo anten girişi
TV IN: TV anten girişi
REMOTE: Kumanda optik alıcı
S-VIDEO IN: S-Video girişi
VIDEO IN: Kamera, dijital fotoğraf makinesi, webcam girişi
AUDIO IN: DVD, VCD
AUDIO Out: Ses kartı bağlantısı

TV Kartının Çalışması

TV tuner görüntü kaynağından gelen sinyalleri alır. Bu sinyalleri dijital sinyallere dönüştürüp tv kartının chipsetine aktarır. Gelen sinyallerin biçimi ve içeriği tv yayının görüntü standardına göre değişir. Görüntü kaynağı görüntü karesi için bir yatay birde dikey veri bilgisi yollar.
PAL Nedir ? SECAM Nedir ? NTSC Nedir ? Pal, Secam ve NTSC uyumluluğu nedir?
PAL : Avrupa, Avustalya, Ortadoğu ve Afrika'nın bazı kısımlarında kullanılan bir renkli televizyon sistemidir. 625 yatay tarama çizgisi ve saniyede 25 kare görüntüsü vardır.

SECAM : Sequential Couleur A'Memorie, Fransa, Rusya ve NTSC ya da PAL sistemini kullanmayan ülkelerde kullanılan bir sistemdir. 625 yatay tarama satırı vardır ve saniyede 25 kare resim görüntüler. NTSC; National Television Standarts Committee sistemindeki video kasetlerin, uyumlu PAL TV'lerde oynatılabilmesini sağlar.
NTSC : National Television Standarts Committee'nin kısaltmasıdır. NTSC uyumluluğu, ABD&??de kullanıldığı şekilde, NTSC formatında olan önceden kaydedilmiş görüntü bantlarını oynatma kabiliyeti sağlar.